Avrupa Birliği Sığınma Ajansı (EUAA) sığınma, uluslararası koruma ve kabul koşullarını yönetip Ortak Avrupa Sığınma Sistemi (CEAS) olarak bilinen AB kanun paketinin uygulanması konusunda Üye Devletleri destekleme yetkisi bulunan bir Avrupa Birliği ajansıdır.
EUAA, Üye Devletler için uluslararası koruma alanında bir kaynak görevi görür ve çeşitli biçimlerde pratik, yasal, teknik, tavsiye niteliğinde ve operasyonel yardım sunar. Ajans, prosedür ve sistemlerinden en nihayetinde tamamen kendileri sorumlu olan ulusal sığınma veya kabul otoritelerinin yerini almaz.
EUAA çalışmalarının nihai amacı, tüm AB+ Üye Devletlerindeki sığınma uygulamalarının AB yükümlülükleriyle uyumlu olmasını, yani bireysel bir başvurunun tüm AB+ Üye Devletlerinde aynı şekilde sonuçlandırılmasını sağlamaktır. Benzer şekilde bir aday, hangi Üye Devlete başvuruyor olursa olsun her zaman aynı koşullara sahip aynı prosedürlerden geçecek ve bu aday için aynı haklar, yükümlülükler ve kabul koşulları geçerli olacaktır.
Ortak Avrupa Sığınma Sistemi (CEAS), Üye Devletlerin uluslararası korumaya başvuran adayların haklarına tamamen saygı duyulmasını garantilemek üzere uygulaması gereken, yasal olarak bağlayıcı kuralları ve prosedürleri belirler. Aynı zamanda uluslararası korumaya hak kazanamayanların tanımlanmasını ve köken ülkelerine iade edilebilmesini sağlar.
- EUAA’nın yetki alanı, uluslararası koruma sürecini yöneten ve Ortak Avrupa Sığınma Sistemi (CEAS) olarak bilinen AB kanun paketini uygulama konusunda Üye Devletlere destek olmaktır.
- Ajans, Üye Devletlerin hızlı ve verimli sığınma prosedürlerinin yanı sıra yüksek nitelikli kabul standartları sunmalarına yardımcı olmaya çalışır.
- EUAA çalışmalarının nihai amacı, tüm AB+ Üye Devletlerindeki sığınma uygulamalarının uyumlu olmasını sağlamaktır.
- Bunu yapmak için EUAA, başlangıçta teknik destek sunduğu çalışmalarını operasyonel yardım ve kapasite geliştirme yardımına da eşit şekilde odaklanacak biçimde geliştirmiştir.
- EUAA, uluslararası koruma ve kabul alanında Üye Devletler için bir kaynak görevi görür ve çeşitli biçimlerde pratik, yasal, teknik, tavsiye niteliğinde ve operasyonel yardım sunar;
- Ajans, ulusal sığınma davalarından tamamen kendileri sorumlu olan ulusal sığınma otoritelerinin yerini almaz.
Bu hedeflere ulaşmak için EUAA, Üye Devletlere şu üç ana alanda destek olmaktadır:
EUAA, destek yelpazesini sürekli şekilde genişleterek son derece teknik ve özel destek önlemleri sunar. Bu önlemler arasında şunlar yer almaktadır:
- Köken Ülkesi ve Yardım materyalleri yayınlama;
- sığınma verilerini ve tahminlerini toplama, analiz etme ve dağıtma;
- CEAS’ın efektif ve yüksek nitelikli şekilde uygulanmasına ilişkin yardım, öneriler ve en iyi uygulamalar sunma;
- Üye Devletlerin danışma ve bilgi sorgularını yanıtlama;
- daha etkili ve verimli sığınma sistemleri için bilgi-iletişim teknolojisi platformları ve veritabanları geliştirme;
- ortak standartlara ve yüksek nitelikli süreçlere ulaşmak için pratik araçlar geliştirme;
- yasal yükümlülükler konusunda danışmanlık yapma;
- farklı Üye Devletlerdeki uygulamaları uyumlu hale getirme ve
- farklı sığınma alanlarındaki uzmanlık ağlarına olanak tanıma.
2023 itibarıyla EUAA, AB sığınma ve kabul yükümlülüklerinin Üye Devletler tarafından uygulanmasını izleme yetkisine de sahip olacaktır. Bu durum, Ajansın yetersizlikleri tespit etmesine ve bunları ele almak için ulusal otoritelerle çalışmasına olanak tanıyacaktır.
Ajans hem sunduğu yardımların düzeyinde hem de operasyonlarının büyüklüğü açısından, Üye Devletlere yaptığı operasyonel yardımların kapsamını hızlıca genişletmiştir. Operasyonlar artık Ajansın etkinliklerinin temel bir parçasını oluşturmaktadır. EUAA’nın şu anda çeşitli Üye Devletlerdeki 100’ü aşkın konumda 2.000’e yakın çalışanı vardır. Gerektiğinde 500 Üye Devlet görevlisinin yer aldığı Sığınma Koruma Havuzundaki çalışanlar da EUAA tarafından görevlendirilebilir. Bu çalışanlar Dublin birimlerine destek olur, bilgi toplama faaliyetleri ve eğitimleri düzenler, tahliyelere yardımcı olur, başka bir Üye Devlete yerleştirme sürecini kolaylaştırır, kayıt alır, sığınma mülakatlarını yürütür, karar ve görüşlerin taslağını hazırlar, ikinci inceleme karar alıcılarına destek olur ve prosedürlerle koşulları iyileştirmek için yetkililerle birlikte çalışır.
EUAA operasyonlarının kalıcı olması, Üye Devletlerin yetkilileri üzerindeki baskıyı azaltması, kalite standartlarını iyileştirmesi ve uzun vadede daha dayanıklı ulusal sistemlerin gelişmesine katkıda bulunması amaçlanmıştır.
Ulusal sığınma ve kabul görevlilerinin eğitilmesi, CEAS standartlarının üst düzeyde genel olarak uygulanmasını sağlar. EUAA hem AB sığınma ve kabul yasalarıyla uygulamalarının çeşitli özel alanlarındaki modülleri geliştirir hem de ulusal görevlileri ve ulusal eğitmenleri eğitir (eğitmeni eğitmek). Eğitim müfredatında şu an 30 modül bulunmaktadır ve bu müfredat 50.000’in üzerindeki katılımcıya uygulanmıştır. Gelecekte EUAA, modülleri başarılı şekilde tamamlayan bireylerin AB’deki en üst seviye eğitimleri aldığı anlamına gelen, eğitimlerle ilgili nitelikli standartlar sunmayı amaçlamaktadır.
Ajansın sahip olduğu değerler şunlardır:
- Üye Devletler ve paydaşları için destek;
- AB’nin temelini oluşturan değerlere uygun şekilde, korunmaya ihtiyaç duyan bireylere karşı sorumluluk;
- Ortak Avrupa Sığınma Sistemi’ni (CEAS) oluşturan kurallar ve yasal yükümlülüklerle ilgili uzmanlık;
- Üye Devletlerin sığınma ve kabul hizmetlerini düzgün şekilde yönetmeyle ilgili değişen ihtiyaçlarına ve sorunlarına hızlıca cevap verebilme;
- İnsan haklarından ve koruma imkanlarından ödün vermeden gelecekteki değişimlere uyum sağlayabilen ve bu değişimlerden etkilenmeyen bir Avrupa bölgesi oluşturma dayanıklılığı;
- Hem Ajans genelinde hem de Avrupa’nın CEAS’ı uygulaması sürecinde kamu kaynaklarının sorumlu ve verimli şekilde kullanılmasıyla ilgili yeterlilik.