Het Asielagentschap van de Europese Unie (EUAA) is een agentschap van de Europese Unie dat tot taak heeft de lidstaten te ondersteunen bij de uitvoering van het gemeenschappelijk Europees asielstelsel (GEAS), d.w.z. het wetgevingspakket van de EU waarbij asiel, internationale bescherming en opvangvoorzieningen zijn geregeld.
Het EUAA is een voorziening waarop de lidstaten op het gebied van internationale bescherming een beroep kunnen doen voor allerlei vormen van praktische, juridische en technische ondersteuning, advies en operationele bijstand. Het Agentschap dient niet ter vervanging van de nationale asiel- of opvanginstanties, die de volledige eindverantwoordelijkheid behouden voor hun eigen procedures en systemen.
De werkzaamheden van het EUAA zijn er uiteindelijk op gericht de asielpraktijken in alle lidstaten van de EU+ te harmoniseren overeenkomstig de verplichtingen van de EU, zodat een verzoek om internationale bescherming steeds dezelfde uitkomst heeft, ongeacht de lidstaat waar het is ingediend. Ongeacht de lidstaat van indiening zal een verzoeker dan ook steeds dezelfde procedure met vergelijkbare voorwaarden doorlopen, dezelfde rechten en plichten hebben en dezelfde opvangvoorzieningen genieten.
Het gemeenschappelijk Europees asielstelsel (CEAS) omvat de juridisch bindende regels en procedures die de lidstaten moeten volgen om te waarborgen dat de rechten van personen die om internationale bescherming verzoeken volledig worden geëerbiedigd. Op basis van dit stelsel kan tevens worden bepaald wie niet in aanmerking komt voor internationale bescherming en dus kan worden teruggestuurd naar het land van herkomst.
- Het Asielagentschap van de Europese Unie (EUAA) heeft tot taak de lidstaten te ondersteunen bij de uitvoering van het gemeenschappelijk Europees asielstelsel (CEAS), d.w.z. het wetgevingspakket van de EU waarbij internationale bescherming is geregeld.
- Het Agentschap helpt de lidstaten om snelle en efficiënte asielprocedures en goede opvangvoorzieningen te waarborgen.
- De werkzaamheden van het EUAA zijn er uiteindelijk op gericht de asielpraktijken in alle lidstaten van de EU+ te harmoniseren.
- Daartoe richt het EUAA zich na de aanvankelijke focus op technische ondersteuning inmiddels in gelijke mate op het verlenen van operationele bijstand en ondersteuning voor capaciteitsopbouw.
- Het EUAA is een voorziening waarop de lidstaten op het gebied van internationale bescherming en opvang een beroep kunnen doen voor allerlei vormen van praktische, juridische en technische ondersteuning, advies en operationele bijstand.
- Het Agentschap dient niet ter vervanging van de nationale asielinstanties, die de volledige verantwoordelijkheid behouden voor nationale asielzaken.
Om deze doelstellingen te kunnen verwezenlijken ondersteunt het EUAA de lidstaten in drie pijlers:
Het EUAA verleent een gestaag groeiend scala aan zeer technische en hooggespecialiseerde steunmaatregelen, waaronder:
- het publiceren van materiaal over landen van herkomst en richtsnoeren;
- het verzamelen, analyseren en verspreiden van asielgegevens en prognoses;
- het verstrekken van richtsnoeren, aanbevelingen en goede praktijken inzake een doeltreffende en degelijke toepassing van het GEAS;
- het beantwoorden van verzoeken om advies en informatie van de lidstaten;
- het ontwikkelen van ICT-platforms en databases ten behoeve van effectievere en efficiëntere asielstelsels;
- het ontwikkelen van praktische tools om gemeenschappelijke normen en degelijke procedures tot stand te brengen;
- het verstrekken van advies inzake wettelijke verplichtingen;
- het in kaart brengen van de in de verschillende lidstaten toegepaste praktijken, en
- het faciliteren van netwerken op verschillende asielgerelateerde gebieden.
Vanaf 2023 zal het EUAA ook worden belast met het monitoren van de nakoming van de Europese asiel- en opvangverplichtingen door de lidstaten. Het Agentschap zal zo eventuele tekortkomingen kunnen vaststellen en samen met de lidstaten naar oplossingen kunnen zoeken.
Het Agentschap heeft zijn operationele bijstand aan de lidstaten binnen korte tijd weten uit te breiden, zowel wat betreft de mate van verleende ondersteuning als wat betreft de schaal van zijn operaties. Operaties vormen inmiddels een kernonderdeel van de activiteiten van het Agentschap. Het EUAA telt momenteel bijna 2 000 personeelsleden op meer dan 100 locaties in verschillende lidstaten. Indien nodig kan het EUAA ook een beroep doen op een asielreservepool van 500 functionarissen van de lidstaten. Deze personeelsleden ondersteunen de Dublin-eenheden, verzorgen informatie-evenementen en opleidingen, helpen bij ontschepingen, faciliteren herplaatsingen naar andere lidstaten, voeren registraties uit, horen verzoekers om internationale bescherming, stellen adviezen op voor beslissingen op verzoeken, staan tweedelijnsbesluitvormers bij en werken samen met de betrokken autoriteiten om de procedures en de voorwaarden te verbeteren.
De door het EUAA uitgevoerde operaties zijn bedoeld als tijdelijke bijstand om de druk op nationale autoriteiten weg te nemen, kwaliteitsnormen te verbeteren en bij te dragen aan de vorming van veerkrachtiger stelsels op de lange termijn.
Door opleiding van nationale asiel- en opvangfunctionarissen wordt een gemeenschappelijke degelijke toepassing van de GEAS-normen verzekerd. Het EUAA ontwikkelt modules en praktijken op tal van gespecialiseerde gebieden van het asiel- en opvangrecht van de EU en verzorgt cursussen voor nationale functionarissen en nationale instructeurs (train-the-trainer). Het opleidingsprogramma telt momenteel 30 modules, waaraan tot dusver meer dan 50 000 cursisten hebben deelgenomen. Het EUAA streeft ernaar om in de toekomst gekwalificeerde normen voor zijn opleidingen vast te stellen die de garantie bieden dat de succesvolle voltooiing van een of meer modules betekent dat de betrokkene is opgeleid conform de hoogste eisen in de EU.
De waarden van het Agentschap zijn:
- ondersteuning – voor de lidstaten en belanghebbenden;
- verantwoordelijkheid – jegens personen die internationale bescherming behoeven, in overeenstemming met de waarden waarop de EU is gegrondvest;
- deskundigheid –ter zake van de regels en wettelijke verplichtingen die deel uitmaken van het gemeenschappelijk Europees asielstelsel (GEAS);
- reactievermogen – ten aanzien van de uitdagingen en de veranderende behoeften van de lidstaten met betrekking tot een behoorlijk beheer van de dienstverlening van de lidstaten op het gebied van asiel en opvang;
- veerkracht – een toekomstbestendige Europese ruimte van internationale bescherming die flexibel is zonder de plicht tot eerbiediging van de mensenrechten en bescherming te verzaken;
- efficiëntie – door een verantwoord en doeltreffend gebruik van openbare middelen, zowel binnen het Agentschap zelf als bij de Europese tenuitvoerlegging van het GEAS.