Agjencia e Bashkimit Evropian për Azilin (EUAA) është një agjenci e Bashkimit Evropian e autorizuar me mbështetjen e shteteve anëtare në zbatimin e paketës së ligjeve të BE-së që rregullojnë azilin, mbrojtjen ndërkombëtare dhe kushtet e pritjes, të njohur si Sistemi i Përbashkët Evropian i Azilit (CEAS).
EUAA vepron si një burim për shtetet anëtare në fushën e mbrojtjes ndërkombëtare, me aftësinë për të ofruar asistencë praktike, ligjore, teknike, këshillimore dhe operacionale në shumë formate. Agjencia nuk zëvendëson autoritetet kombëtare të azilit ose pritjes, të cilat në fund janë plotësisht përgjegjëse për procedurat dhe sistemet e tyre.
Qëllimi përfundimtar i punës së EUAA-së është të arrijë një situatë ku praktikat e azilit në të gjitha shtetet anëtare të BE+ të jenë të harmonizuara në përputhje me detyrimet e BE-së, që do të thotë se një aplikim i një individi në cilindo nga shtetet anëtare të BE+ do të marrë gjithmonë të njëjtin rezultat. Në mënyrë të ngjashme, aplikanti do t’i nënshtrohet gjithmonë një procedure të ngjashme me kushte të ngjashme, pavarësisht se në cilin shtet anëtar ai/ajo aplikon, dhe do të ketë të njëjtat të drejta, detyrime dhe kushte pritjeje.
Sistemi i Përbashkët Evropian i Azilit (CEAS), vendos rregullat dhe procedurat ligjërisht të detyrueshme që shtetet anëtare duhet të ndjekin për të garantuar respektimin e plotë të të drejtave të aplikantëve për mbrojtje ndërkombëtare. Gjithashtu, sistemi garanton që personat të cilët nuk kualifikohen për mbrojtje ndërkombëtare, të identifikohen dhe mund të kthehen në vendin e tyre të origjinës.
- Mandati i EUAA synon të mbështesë shtetet anëtare për zbatimin e paketës së ligjeve të BE-së që rregullon mbrojtjen ndërkombëtare, të njohur si Sistemi i Përbashkët Evropian i Azilit (CEAS);
- Agjencia punon për të ndihmuar shtetet anëtare të sigurojnë procedura të shpejta dhe efikase të azilit, si dhe standarde pranimi me cilësi të lartë;
- Qëllimi përfundimtar i punës së EUAA-së është të arrijë gjendjen ku harmonizohen praktikat e azilit në të gjitha shtetet anëtare të BE+;
- Për ta arritur këtë, EUAA ka përparuar nga theksi fillestar në ofrimin e mbështetjes teknike në një fokus të barabartë në ofrimin e asistencës operacionale dhe të ndërtimit të kapaciteteve;
- EUAA vepron si një burim për shtetet anëtare në fushën e mbrojtjes dhe pritjes ndërkombëtare, me aftësinë për të ofruar asistencë praktike, ligjore, teknike, këshillimore dhe operacionale në shumë formate;
- Agjencia nuk zëvendëson autoritetet kombëtare të azilit, të cilat mbajnë përgjegjësi të plotë për rastet e azilit kombëtar.
Për të arritur këto qëllime, EUAA ndihmon shtetet anëtare bazuar në tre shtyllat mbështetëse:
EUAA ofron një gamë gjithnjë e më të gjerë të masave mbështetëse shumë teknike dhe të specializuara. Këto përfshijnë:
- botimi i materialeve udhëzuese për vendin e origjinës;
- mbledhja, analizimi dhe shpërndarja e të dhënave dhe parashikimeve për azilin;
- ofrimi i udhëzimeve, rekomandimeve dhe praktikave më të mira për zbatimin efektiv dhe me cilësi të lartë të CEAS;
- përgjigja ndaj pyetjeve për këshilla dhe informacion nga shtetet anëtare;
- zhvillimi i platformave dhe bazave të të dhënave TIK që synojnë sisteme më efektive dhe efikase për azil;
- zhvillimi i mjeteve praktike për të arritur standarde të përbashkëta dhe procese me cilësi të lartë;
- këshillimi për detyrimet ligjore;
- planifikimi i praktikave në shtete të ndryshme anëtare; dhe
- lehtësimi i rrjeteve të ekspertizës në fusha të ndryshme të azilit.
Që nga viti 2023, EUAA do të autorizohet gjithashtu të monitorojë zbatimin e detyrimeve të BE-së për azil dhe pritje nga shtetet anëtare. Ajo dt'i lejojë Agjencisë të identifikojë mangësitë dhe të punojë me autoritetet kombëtare për t'i trajtuar ato.
Agjencia e ka zgjeruar shpejt asistencën e saj operacionale për shtetet anëtare, si për sa i përket niveleve të asistencës ashtu edhe për nga madhësia e operacioneve të saj. Operacionet tashmë përbëjnë një pjesë thelbësore të aktiviteteve të Agjencisë. EUAA aktualisht ka një personel prej afërsisht 2000 personash të dislokuar në mbi 100 vende në shtete të ndryshme anëtare. Grupi i rezervave të azilit prej 500 zyrtarësh të shteteve anëtare mund të përdoret gjithashtu nga EUAA, nëse është e nevojshme. Ky personel mbështet njësitë e Dublin-it, ofrojnë aktivitete informacioni dhe trajnime, ndihmojnë në zbarkimet, lehtësojnë zhvendosjen në shtetet e tjera anëtare, kryejnë regjistrime, kryejnë intervista për azil, projekt-vendime, ndihmojnë vendimmarrësit e shkallës së dytë dhe punojnë me autoritetet për të përmirësuar procedurat dhe kushtet .
Operacionet e EUAA synojnë të jenë të përkohshme në kohëzgjatje dhe të ndihmojnë në lehtësimin e presioneve mbi autoritetet e shteteve anëtare, në përmirësimin e standardeve të cilësisë dhe të kontribuojnë në sisteme kombëtare më elastike në planin afatgjatë.
Trajnimi i zyrtarëve kombëtarë të azilit dhe pritjes bën të mundur zbatimin e përbashkët të nivelit të lartë të standardeve CEAS. EUAA zhvillon module në fusha të shumta të specializuara të ligjit të BE-së për azilin dhe pritjen dhe praktikat, dhe ofron trajnime për zyrtarët kombëtarë si dhe instruktorët kombëtarë (trajnimi i trajnerëve). Kurrikula e trajnimit aktualisht përmban 30 module, të cilat u janë shpërndarë mbi 50 000 pjesëmarrësve. Në të ardhmen, EUAA synon të ofrojë standarde të kualifikuara për trajnimin e saj, të cilat do të ofronin siguri se përfundimi me sukses i çdo moduli do të thotë se individi është trajnuar në nivelet më të larta të BE-së.
Vlerat e Agjencisë janë:
- Mbështetje– për Vendet Anëtare dhe grupet e interesit;
- Përgjegjësi – ndaj atyre që kanë nevojë për mbrojtje, në përputhje me vlerat mbi të cilat është themeluar BE-ja;
- Ekspertizë – lidhur me rregullat dhe detyrimet ligjore që formojnë Sistemin e Përbashkët Evropian të Azilit (CEAS);
- Përgjegjshmëri – ndaj sfidave dhe nevojave në ndryshim të Shteteve Anëtare për menaxhimin e duhur të shërbimeve të azilit dhe pritjes nga shtetet anëtare;
- Qëndrueshmëria – e zonës evropiane rezistente ndaj aktiviteteve të së ardhmes për mbrojtjen ndërkombëtare, e cila është në gjendje të përshtatet pa sakrifikuar respektimin dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut;
- Efikasiteti – nëpërmjet përdorimit të përgjegjshëm dhe efektiv të burimeve publike, si brenda Agjencisë, ashtu edhe në zbatimin e CEAS në Evropë.