Ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Άσυλο (EUAA) είναι αποκεντρωμένος οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι επιφορτισμένος με την παροχή υποστήριξης στα κράτη μέλη ώστε να εφαρμόζουν τη δέσμη νόμων της ΕΕ που διέπουν το άσυλο, τη διεθνή προστασία και τις συνθήκες υποδοχής, γνωστή ως Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου (ΚΕΣΑ).
Ο EUAA αποτελεί πολύτιμη πηγή βοήθειας για τα κράτη μέλη στον τομέα της διεθνούς προστασίας, με ικανότητα να παρέχει πρακτική, νομική, τεχνική, συμβουλευτική και επιχειρησιακή συνδρομή σε πολλές μορφές. Ο Οργανισμός δεν αντικαθιστά τις εθνικές αρχές ασύλου ή υποδοχής, οι οποίες φέρουν την αποκλειστική τελική ευθύνη για τις διαδικασίες και τα συστήματά τους.
Απώτερος στόχος των δραστηριοτήτων του EUAA είναι να επιτευχθεί η εναρμόνιση των πρακτικών ασύλου σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ+ σύμφωνα με τις υποχρεώσεις της ΕΕ, το οποίο συνεπάγεται ότι η αίτηση ενός ατόμου σε οποιοδήποτε από τα κράτη μέλη της ΕΕ+ θα έχει πάντα το ίδιο αποτέλεσμα. Επίσης, ο αιτών θα υποβάλλεται πάντα σε παρόμοια διαδικασία με παρόμοιους όρους, ανεξάρτητα από το κράτος μέλος στο οποίο υποβάλλει την αίτηση, και θα απολαύει των ίδιων δικαιωμάτων, υποχρεώσεων και συνθηκών υποδοχής.
Το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου (ΚΕΣΑ) θεσπίζει τους νομικά δεσμευτικούς κανόνες και διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούν τα κράτη μέλη προκειμένου να διασφαλίζεται ο πλήρης σεβασμός των δικαιωμάτων των αιτούντων διεθνή προστασία. Το σύστημα αυτό διασφαλίζει επίσης ότι προσδιορίζονται τα άτομα που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για διεθνή προστασία και μπορούν να επαναπροωθηθούν στη χώρα καταγωγής τους.
- Αποστολή του EUAA είναι να παρέχει στήριξη στα κράτη μέλη κατά την εφαρμογή της δέσμης νόμων της ΕΕ που διέπουν τη διεθνή προστασία, γνωστής ως το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου (ΚΕΣΑ).
- Ο Οργανισμός βοηθά τα κράτη μέλη ώστε να διασφαλίζουν ταχείες και αποτελεσματικές διαδικασίες ασύλου και συνθήκες υποδοχής υψηλής ποιότητας.
- Απώτερος στόχος του έργου του EUAA είναι να διασφαλιστεί η εναρμόνιση των πρακτικών ασύλου σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ+.
- Για τον σκοπό αυτό, ο ρόλος του EUAA έχει προοδευτικά εξελιχθεί, καθώς ο οργανισμός δεν δίνει έμφαση μόνο στην τεχνική υποστήριξη αλλά εξίσου στην επιχειρησιακή βοήθεια και τη συνδρομή για την ανάπτυξη ικανοτήτων.
- Ο EUAA αποτελεί πολύτιμη πηγή βοήθειας για τα κράτη μέλη στον τομέα της διεθνούς προστασίας και υποδοχής, με ικανότητα παροχής πρακτικής, νομικής, τεχνικής, συμβουλευτικής και επιχειρησιακής συνδρομής σε πολλές μορφές.
- Ο Οργανισμός δεν αντικαθιστά τις εθνικές αρχές ασύλου, οι οποίες είναι αποκλειστικά υπεύθυνες για τις εθνικές υποθέσεις ασύλου.
Για την επίτευξη των στόχων αυτών, ο EUAA συνδράμει τα κράτη μέλη μέσω τριών πυλώνων στήριξης:
Ο EUAA παρέχει ένα συνεχώς διευρυνόμενο φάσμα πολύ τεχνικών και εξειδικευμένων μέτρων στήριξης. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται τα εξής:
- δημοσίευση υλικού καθοδήγησης σχετικά με τις χώρες καταγωγής
- συλλογή, ανάλυση και διανομή δεδομένων και προβλέψεων για το άσυλο
- παροχή κατευθυντήριων γραμμών, συστάσεων και βέλτιστων πρακτικών σχετικά με την αποτελεσματική και υψηλής ποιότητας εφαρμογή του ΚΕΣΑ
- ανταπόκριση στα αιτήματα των κρατών μελών για την παροχή συμβουλών και πληροφοριών
- ανάπτυξη πλατφορμών ΤΠΕ και βάσεων δεδομένων για την εφαρμογή αποτελεσματικότερων και αποδοτικότερων συστημάτων ασύλου
- ανάπτυξη πρακτικών εργαλείων για την επίτευξη κοινών προτύπων και διαδικασιών υψηλής ποιότητας
- παροχή συμβουλών σχετικά με νομικές υποχρεώσεις
- καταγραφή των πρακτικών στα διάφορα κράτη μέλη και
- διευκόλυνση δικτύων εμπειρογνωμοσύνης σε διάφορους τομείς ασύλου.
Από το 2023, ο EUAA θα έχει επίσης την εντολή να παρακολουθεί την εφαρμογή των ενωσιακών υποχρεώσεων ασύλου και υποδοχής από τα κράτη μέλη. Η εντολή αυτή θα επιτρέψει στον Οργανισμό να εντοπίσει τις ελλείψεις και να συνεργαστεί με τις εθνικές αρχές για την αντιμετώπισή τους.
Ο Οργανισμός σύντομα επέκτεινε την επιχειρησιακή του συνδρομή στα κράτη μέλη, τόσο όσον αφορά το επίπεδο της βοήθειας όσο και το μέγεθος των επιχειρήσεών του. Οι επιχειρήσεις αποτελούν πλέον βασικό μέρος των δραστηριοτήτων του Οργανισμού. Ο EUAA έχει τοποθετήσει περίπου 2.000 μέλη προσωπικού σε περισσότερες από 100 τοποθεσίες σε διάφορα κράτη μέλη. Εάν χρειαστεί, ο EUAA μπορεί επίσης να αποστείλει εφεδρική δύναμη επέμβασης αποτελούμενη από 500 υπαλλήλους των κρατών μελών. Το προσωπικό αυτό στηρίζει τις μονάδες του Δουβλίνου, παρέχει ενημερωτικές δραστηριότητες και κατάρτιση, βοηθάει στις αποβιβάσεις, διευκολύνει τη μετεγκατάσταση σε άλλα κράτη μέλη, πραγματοποιεί καταγραφές, διεξάγει συνεντεύξεις για το άσυλο, εκδίδει γνωμοδοτήσεις για τη λήψη αποφάσεων, βοηθά τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων όσον αφορά τις εφέσεις, και συνεργάζεται με τις αρχές για τη βελτίωση των διαδικασιών και των συνθηκών.
Οι επιχειρήσεις του EUAA είναι προσωρινής διάρκειας και συμβάλλουν ώστε να περιοριστεί η πίεση που ασκείται στις αρχές των κρατών μελών, να βελτιωθούν τα πρότυπα ποιότητας και να καταστούν τα εθνικά συστήματα ανθεκτικότερα μακροπρόθεσμα.
Η κατάρτιση των εθνικών υπαλλήλων στον τομέα του ασύλου και της υποδοχής διασφαλίζει την κοινή, υψηλού επιπέδου εφαρμογή των προτύπων ΚΕΣΑ. Ο EUAA αναπτύσσει τόσο εκπαιδευτικές ενότητες σε πολλούς εξειδικευμένους τομείς της νομοθεσίας της ΕΕ για το άσυλο και την υποδοχή, όσο και πρακτικές, και παρέχει προγράμματα κατάρτισης σε εθνικούς υπαλλήλους, καθώς και σε εθνικούς εκπαιδευτές (εκπαίδευση των εκπαιδευτών). Το πρόγραμμα κατάρτισης περιλαμβάνει επί του παρόντος 30 ενότητες, οι οποίες έχουν παρασχεθεί σε περισσότερους από 50.000 συμμετέχοντες. Στο μέλλον, ο EUAA έχει ως στόχο να προσφέρει πιστοποιητικά ειδίκευσης για τα εκπαιδευτικά του προγράμματα, τα οποία θα εγγυώνται ότι η επιτυχής ολοκλήρωση μιας ενότητας σημαίνει ότι το άτομο έχει λάβει το υψηλότερο δυνατό επίπεδο κατάρτισης της ΕΕ.
Οι αξίες του Οργανισμού είναι οι εξής:
- Υποστήριξη των κρατών μελών και των ενδιαφερόμενων φορέων·
- Ευθύνη έναντι όσων χρήζουν προστασίας, σύμφωνα με τις αξίες στις οποίες βασίζεται η ΕΕ·
- Εμπειρογνωμοσύνη σχετικά με τους κανόνες και τις νομικές υποχρεώσεις που αποτελούν το κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου (ΚΕΣΑ)·
- Ικανότητα ανταπόκρισης στις προκλήσεις και στις μεταβαλλόμενες ανάγκες των κρατών μελών όσον αφορά την ορθή διαχείριση των υπηρεσιών ασύλου και υποδοχής των κρατών μελών·
- Ανθεκτικότητα ενός διαχρονικού ευρωπαϊκού χώρου διεθνούς προστασίας που θα είναι σε θέση να προσαρμόζεται χωρίς να διακυβεύεται ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η προστασία·
- Αποδοτικότητα μέσω της υπεύθυνης και αποτελεσματικής χρήσης των δημόσιων πόρων, τόσο εντός του Οργανισμού όσο και κατά την εφαρμογή του ΚΕΣΑ στην Ευρώπη.